Pengenalan
Media sosial merupakan salah satu instrumen komunikasi yang paling berpengaruh dalam abad ke-21. Ia berfungsi bukan sahaja sebagai ruang interaksi sosial, tetapi juga medan penyebaran maklumat agama termasuk dakwah Islam. Walaupun platform ini memberi kelebihan dari sudut capaian luas dan kecepatan penyampaian, penulisan dakwah di media sosial tidak terlepas daripada risiko saman, fitnah, dan tindakan undang-undang (Yusof, 2020). Dalam konteks Malaysia, isu ini berkait rapat dengan Akta Fitnah 1957, Akta Hasutan 1948, dan Akta Komunikasi dan Multimedia 1998.
Artikel ini meneliti persoalan bagaimana penulis dakwah boleh menyampaikan mesej Islam dengan berkesan tanpa melanggar undang-undang. Penekanan diberikan kepada aspek etika dakwah, penggunaan bahasa, serta kesedaran undang-undang sebagai benteng daripada risiko saman.
Analisis Isu
1. Kebebasan Bersuara dan Batasan Undang-undang
Kebebasan bersuara merupakan hak yang dijamin dalam Perlembagaan Persekutuan (Perkara 10). Namun, hak ini tidak bersifat mutlak kerana wujud sekatan bagi menjaga ketenteraman awam, keselamatan negara, serta keharmonian kaum dan agama. Dalam konteks dakwah, tulisan yang berbentuk provokasi atau sindiran tajam boleh dianggap melanggar undang-undang meskipun niat asal adalah untuk menegur (Mahmud, 2019).
2. Kebenaran vs. Tafsiran
Walaupun dakwah menuntut penyampaian kebenaran berdasarkan al-Quran dan hadis, tafsiran yang salah oleh pembaca boleh menimbulkan salah faham. Penulisan yang menyentuh isu politik, mazhab, atau kumpulan tertentu tanpa berhati-hati boleh dianggap sebagai fitnah atau hasutan.
3. Bahasa Dakwah dan Etika Penulisan
Bahasa dakwah Islam menekankan adab, hikmah, dan kelembutan. Firman Allah SWT dalam Surah al-Nahl ayat 125: “Serulah (manusia) ke jalan Tuhanmu dengan hikmah dan nasihat yang baik, dan berbahaslah dengan mereka dengan cara yang terbaik.” Penulisan dengan gaya keras, menghukum, atau menghina bukan sahaja bercanggah dengan prinsip dakwah, malah membuka ruang saman sivil. Kajian komunikasi dakwah kontemporari menunjukkan bahawa gaya penulisan mesra, empati, dan penuh kasih sayang lebih berkesan dalam membentuk kefahaman masyarakat (Rahman, 2021).
4. Implikasi Sosial dan Undang-undang
Tulisan yang berunsur fitnah boleh menjejaskan maruah individu atau organisasi, seterusnya menimbulkan implikasi undang-undang melalui saman sivil. Lebih jauh, ia boleh mencetuskan konflik sosial antara agama atau kaum jika disalahgunakan. Hal ini bukan sahaja menjejaskan reputasi penulis, malah menjejaskan imej Islam sebagai agama rahmah (kasih sayang).
Cadangan Strategi Penulisan Selamat
Berdasarkan analisis di atas, beberapa strategi berikut wajar dipraktikkan oleh penulis dakwah:
- Menggunakan sumber sahih – Semua hujah haruslah berasaskan al-Quran, hadis sahih, dan pandangan ulama muktabar.
- Menjaga neutraliti peribadi – Elakkan serangan peribadi atau menyebut nama individu secara langsung.
- Bahasa hikmah – Gunakan gaya bahasa mesra, sopan, dan mendidik.
- Penafian penulisan – Letakkan disclaimer bahawa tulisan bersifat pandangan umum, bukan ditujukan kepada pihak tertentu.
- Kesedaran undang-undang – Penulis perlu memahami peruntukan undang-undang agar tidak terjebak dalam kes saman.
Kesimpulan
Penulisan dakwah Islam dalam media sosial adalah tanggungjawab besar yang menuntut keseimbangan antara amanah menyampaikan kebenaran dan kewaspadaan terhadap undang-undang. Analisis ini menunjukkan bahawa risiko saman boleh diminimakan melalui penggunaan sumber sahih, bahasa berhemah, dan kesedaran undang-undang. Dakwah yang berhikmah bukan sahaja menghindarkan penulis daripada tindakan undang-undang, tetapi juga menjadikan mesej Islam lebih berkesan dalam membimbing masyarakat.
Rujukan
Mahmud, A. (2019). Etika komunikasi dakwah di media sosial. Jurnal Komunikasi Islam, 7(2), 45-59.
Rahman, N. A. (2021). Pendekatan hikmah dalam dakwah kontemporari. Jurnal Dakwah dan Pembangunan Sosial, 12(1), 89-104.
Yusof, M. (2020). Media sosial dan risiko undang-undang dalam penulisan dakwah. Malaysian Journal of Islamic Studies, 15(3), 33-50.
